مدونة قرية نخل جمال

زینة البلدان

مکتوب بتاريخ پنج شنبه 16 تير 1390برچسب:,

توسط ابوعوف | اکتب رأيک

<< اردن >>

تاریخ اردن به 7000 سال قبل بر میگردد . خواستگاه آنها قبل از این دوران جنوب حجاز است که بیش از 7 هزار سال قبل به شمال حجاز رفته اند . در این جا شما را با یکی از شهر های کهن اردن که نیمی از آن با سنگ بنا شده و نیمی دیگر درون سنگ کنده شده و در بین عجایب هفت گانه جهان رتبه دوم را به دست آورده ، آشنا میکنم :

آورده اند که ان زمان که حضرت موسی از صحرای بی اب و علف " اراباح" در جنوب غربی اردن می گذشت از گرمای سوزان خورشید و روزهای متوالی پیاده راه پیمودن از پای در امده و تشنگی بر او غلبه کرد .
موسی به هر سوی از بیابان سوزان چشم می انداخت تا شاید نشانی از اب بیابد و سایه بانی برای استراحت بجوید که... ناگه از دور تخته سنگ عظیم گنبدی شکلی را دید که به رنگ سفید بود و در زیر تابش انوار افتاب به سان الماس می درخشید . موسی (ع) به ان سو رفت و چون به پای صخره سفید رسید با عصایی که به دست داشت بر پیکر سنگ کوفت . در ان لحظه سنگ شکاف پیدا کرد و اب زلال از دل ان به بیرون جریان یافت . موسی از ان اب گوارا نوشید و چون چندی در سایه تخته سنگ ارمید و جانی دوباره یافت و در پی ماموریت الهی خویش روان شد .
اما ان اب از جریان باز نایستاد و همچنان جوشید و جاری شد تا چشمه امید دیگران باشد و دلیلی برای به وجود امدن تمدنی شگفت انگیز * موسوم به تمدن "پترا " در همان صحرا که بعدها به " وادی موسی " شهرت یافت و چشمه اش با سادگی بسیار و جذابیتی روحانی زیارتگاه معتقدان و زایران شد .
با گذشتن از کنار این چشمه و با پیشروی در وادی موسی است که میتوان قدم به خطه ای نهاد که از دیدنی ترین جاهای خاور میانه و یکی از شگفت انگیز ترین اثار به جای مانده از تمدنهای باستانی عرب ها است ; تمدنی به نام " مملکت العربیه الانباط " –

جاده ای که به شهر کهن سلع ختم می شود از میان یک بیابان خشک می گذرد . این بیابان در روزگار باستان پوششی از درختان بلوط داشته و سر تا سر ان جنگل بلوط بوده است راه دسترسی به سلع (پترا) یک دره سنگی عمیق است ; دره ای تنگ و باریک به‌ نام‌ «ضميق‌» ياتنگه‌ به طول تقریبی 3000متر و عمق 100 متر که پهنای ان در بیشتر نقاط از 3 متر تجاوز نمی کند ! دره ای بس کم نور و هراس انگیز با پیچهای ناگهانی و تند . با گذشتن از پیچ و خمهای این گذر گاه سر به فلک کشیده که خود از عجایب طبیعت است به نا گاه نمایی از یک کوهستان خاموش در برابر دیدگان ظاهر می شود . از شیب کوهستان که سرازیر شویم خود را محوطه ای شبیه به کره ماه می بینیم . برهوت ... با شکوه... با گستره ای پهناور و پر از برامدگیها و برجستگیها و ماسه و سنگهای زرد و کمرنگ . همچنان که پیش می رویم سنگهای زرد و سفید به تدریج جای خود را به ماسه سنگهای سرخ رنگ می دهند . رنگ اصلی بیشتر سنگهای این منطقه به رنگ سرخ است . سرانجام به فرو رفتگی عظیمی می رسیم که پیرامون ان را کوههای سنگی و صخره های بزرگ احاطه کرده اند . به هر سو که بنگریم منظره ای از سنگهای شیار خورده و حفره های کوچک و بزرگ در دل صخره ها می بینیم . كتيبه‌هاي ‌باستاني‌ حكاكي‌ شده‌ و صدها ساختمان‌، آرامگاه‌،سالن‌ و تالارهاي‌ تدفين‌ مردگان‌، معابد،پرستش‌گاه‌ها و تخته‌ سنگ‌هاي‌ كنده‌ كاري‌ شده‌از دوران‌هاي‌ کهن‌ وجود دارد.هنگام‌ طلوع‌ و غروب‌ آفتاب‌، سنگ‌هاي‌ قرمزشهر پترا با تغيير رنگ‌ مناظر زيبايي‌ را به‌ وجودمي‌آورند.در ارتفاعات‌ جبل‌ هارون‌، آرامگاه‌ هارون ‌برادر حضرت‌ موسي‌، قرار دارد. آمفي‌ تئاتري‌ با گنجايش‌ سه‌ هزار نفردر بخش‌ ديگر شهر واقع‌ است‌ اما شگفت اور تر از همه قصر ها و معبد های با شکوهی است که معماران باستانی عرب بر سطح صخره ها و در دل کوهها پدید اورده اند ، با دیدن این عظمت و شکوه این شهر کهن قلبتون تند و تنتر میزنه . خوش آمدید اینجا پترا است ; نامی که از کلمه یونانی " پترس " به معنی " سنگ " بر گرفته شده است خانه های این شهر مجلل سنگی را معمارها و سنگتراشهای عرب دوره باستان در دل سنگهای زیبا صورتی رنگ به قدری استادانه و هنرمندانه دراورده بودند که حتی امروزه پس از سپری شدن بیش از 2400سال از ساخته شدن انها همچنان چشم اندازی با شکوه و خیره کننده دارند ( البته تاریخ ساخت این بناء بدرستی معلوم نیست اما محققان تاریخ ساخت انرا بین 2300 تا 3 هزار سال میدانند ) . بی شک منظره ای گیرا تر از سلع (پترا) نیست . هر یک از اطاق ها و سر ستونها در ترکیب رنگهای قرمز و سیاه و سفید و زرد یک اثر هنر کامل است . پترا با مساحت 45 کیلو متر مربع بیش از 500 اثر بزرگ تاریخی در خود دارد که با دست هنرمند عرب و توسط معمارهای عرب باستانی که حجار هم بوده اند ساخته شده است . اكنون‌ باستان‌ شناسان‌ با تحقيق‌ و بررسي‌توانسته‌اند كه‌ از اين‌ شهر سنگي‌ انواع‌ و اقسام ‌وسايل‌ زندگي‌ و مجسمه‌هاي‌ مربوط به‌ دوران‌ قبل‌ از ميلاد را بيابند . قصرالبنت‌ در شهر سلع از مكان‌هايي‌ است‌ که با دیدن آن عظمت و شکوه ، لزره بر اندام هر بیننده ای می افتد . عرب های نبطی با ساخت زیبا ترین شهر جهان در آن دوران ، بزرگ‌ترين‌جامعه‌هاي‌ شهري‌ دوران‌ باستاني‌ را به‌ وجود آورده ند.

سلع شهری تاریخی با مساحت 45 کیلو متر مربع و بیش از 500 اثر بزرگ تاریخی در کشور پادشاهی اردن. این شهر باستانی در ۲۶۲ کیلومتری جنوب شهر عّمان پایتخت اردن ودر غرب راه اصلی بین شهر عّمان وشهر عقبه واقع شده‌است. که به صورت یک تراس دور تا دور وادی موسی کشیده شده و پایتخت پادشاهی عرب در ناباتینز بوده. این شهر دارای تونل‌های معروف آب وشبکه های آب رسانی که تا خانه ها کشیده شده و سنگ‌های حجاری شده است. شهری متکامل که تمام مرافق آن در کوه و تخته سنگهای به رنگ (وردی) (صورتى) نحت شده‌است. از اینجاست که نام این شهر زیبا را رومان ها بعد از اشغال این شهر البتراء نام نهادند. وکلمه (البتراء) به زبان یونانی یعنی سنگ است وچون این شهر باستانی تماماً در سنگ حفرشده‌است آنرا پترا نامیده‌اند. همچنین این شهر تاریخی وزبیا بنام ( المدینة الوردیة ) و همچنین الرقیم نیز نامیده شده‌است. نام قدیم این شهر سلع بود، یعنی سنگ رومان نامش را به زبان خودشان ترجمه نموده‌اند پـَترا .

*شهر کهن سلع (پترا) در عهد شاه غسانى حارث سوم ازدهار یافته‌است

تاریخ بنای شهر کهن سلع

حدود قرن ششم قبل از ميلاد تجار عرب نبطي در دل صحرا ميان بحر الميت و خليج عقبه ، تمدني بنا نهادند که مرزهايش تا سوريه کشيده شده بود . نبطیان شهر سلع را مرکز حکومت خویش قرار دادند ( البته تاریخ ساخت این بناء بدرستی معلوم نیست اما محققان تاریخ ساخت انرا بین 2300 تا 3 هزار سال میدانند ) . این شهر تاریخی وزیبا توسط مملکت انباط بنیانگذار ی شده‌است. و شهر پترا پایتخت مملکت خود قرار داده بودند، مملکت العربیه الانباط تا سال ۱۰۶ میلادی ادامه داشته‌است وشهر سلع یکی از مهم‌ترین شهرهای این مملکت بوده‌است.

نام دیگر شهر سلع ، الرقیم است و برخی مورخین نبطیان را همان اصحاب کهف می دانند .
خاستگاه نبطی ها جنوب شبه جزیره عربی است و ریشه آنها عرب اصل است آما عده اي از مورخان آنها را از عرب های قريش و نوادگان اسماعيل مي دانند و دليل آنها قرابت زياد در خط و اسامي و آنها با قريش است

حدود مملکت العربیه الانباط

حدود مملکت انباط از ساحل شهر عسقلان در غرب فلسطین و در امتداد صحراء بلاد الشام در سمت مشرق منتهی می‌شده‌است. شهر البتراء (سلع) حلقهٔ وصل بین حضارت بلاد بین‌النهرین عراق وبلاد شام و جنوب شبه‌جزیره عربستان و مکه و یثرب و مصر بوده‌است. این شهر که پایتخت مملکت انباط بوده نوانسته‌است کنترول وزمام راه‌های تجارتی مناطق اطراف خود بدست گیرد، کاروانهای تجارتی از جنوب جزیره عرب و غزه و عسقلان و صور و دمشق از راه البتراء (سلع) پایتخت مملکت انباط می‌گذشته‌اند و این شهر زیبا از رونق خاصی برخوردار بوده‌اند.

پایان حکومت مملکت العربیه الانباط

پایان حکومت انباط و خرابی پایتخت زیبایش شهر پترا بدست رومان در سال ۱۰۵ میلادی بوده‌است، قشون رومان که در توحش و غارت گری و تجاوز دست کمی از نیزه به دستان هخامنشی نداشتند ، در سال ۱۰۵ میلادی با فرماندهی «كورنليوس‌پالما» که قبلا سوریه را اشغال کرده بود به‌شهر پترا پايتخت‌«مملکت انباط‌»يورش‌برده‌و مملکت انباط را محاصره می‌کنند وآب را به روی ساکنان شهر می‌بندند .

حاکم نبطي خطاب به دمتريوس رومی در حين حمله وي به پترا گفت:"چه از جان ما مي خواهي ، چرا با ما مي جنگي ؟با ما که مساکنمان در کوير است . نه آب داريم نه غله ، نه شراب و نه چيز ديگر ، ما بدين جاها که فاقد چيزهاي ضروري زندگانيست آمده ايم تا برده نشويم ...از تو و پدرت مي خواهم بي عدالتي نسبت به ما روا مداريد "
ولی سرانجام بعد از مدتی سردار تراژان رومي آن شهر زیبا را وحشیانه اشغال می‌کنند و به حکومت انباط خاتمه می‌دهند. و آنجا را به‌سرزمين‌هاي‌تحت‌سلطه‌روم‌ضميمه‌كرد و اين‌سرزمين‌را ايالت‌عربي‌روم‌ناميد. رومی ها حجاران و معماران و هنرمندان ماهر عرب این سرزمین را به اسیری و بردگی بردند و از آنها در ساخت مراکز حکومتی در اردن و سوریه و حتی سرزمین خودشان استفاده کردند .

آزادی سلع (الپتراء) از سلطه رومان ها

در سال ۶۳۶ میلادی عربها توانستند با قیام خود شهر سلع را از نفود رومان‌ها آزاد سازند. ساکنان سلع پس از آزادی به کشاورزی اشتغال ورزیدند. اما زلزله‌ای که درسالهای ۷۴۶ و ۷۴۸ به این شهر زیبا وارد آمد، باعث شود که این شهر متروکه شود. آثار این شهر باستانی همچون گوهری گرانبها در دنیا می‌درخشد و یادگاری از دوران مملکت العربیه النباط بجا مانده‌است که بسیار تماشایی است.

در اینجا تصاویری از تمدن مملکت عربیه الانباط می گزارم تا با گوشه ای از تمدن عرب کهن و نجاد نیک سام آشنا شوید . دیدن تک تک این تصاویر زیبا را به شما توصیه میکنم ...( اگر تصویری باز نشد بر روی آن کلیک راست کنید و sho picture را بزنید )